تجدید چاپ تعلیقات عبدالله انوار بر «اساس الاقتباس» پس از ۲۲ سال

به گزارش خبرنگار مهر، نشر مرکز پس از گذشت ۲۲ سال از چاپ نخست، مجموعه دو جلدی «تعلیقه بر اساس الاقتباس خواجه نصیرالدین طوسی» اثر عبدالله انوار را تجدید چاپ کرد. جلد نخست این مجموعه شامل متن منقح و پاکیزه‌ای از اساس الاقتباس و جلد دوم شامل متن تعلیقات عبدالله انوار است.

این نوبت از چاپ با شمارگان ۴۰۰ نسخه، ۴۳۶ صفحه جلد اول، ۳۶۸ صفحه جلد دوم و بهای دوره ۹۹ هزار و ۵۰۰ در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چاپ نخست این مجموعه در سال ۱۳۷۵ منتشر شده بود.

«اساس الاقتباس» یکی از مشهورترین منابع علم منطق در تمدن اسلامی است. خواجه نصیر این کتاب را به زبان شیوای فارسی نوشت. به باور بسیاری از مفسران و پژوهشگران پس از منطق کتاب شفا و همچنین شرح ابن رشد بر منطق ارسطو، جامع ترین کتاب در آموزش علم منطق «اساس الاقتباس» است. هرچند که آرای شخصی خواجه نصیر در حوزه منطق هم در این کتاب وارد شده اما اساس کار منطق ارسطویی است که ورود آن به تمدن اسلامی سرگذشت جالبی داشته است.

‌در نهضت ترجمه در دوران عباسیان، مترجمان ابتدا به نقل کتب مربوط به طب و نجوم می‌پرداختند، اما پس از آنکه فرقه کلامی معتزله و رویکرد آنها به علوم بالا گرفت و مامون عباسی نیز تمایلی به این فرقه پیدا کرد، آثار فلسفی ارسطو بویژه منطقش مورد توجه قرار گرفت و دانشمندان سریانی و عرب به ترجمه و شرح آن پرداختند.

خود ارسطو منطقیاتش را در ۶ رساله جمع کرد و آن را ارگانون نام نهاد. در قرن سوم پس از میلاد، «فرفوریوس»، فیلسوف نوافلاطونی، بر ۶ رساله ارسطو مقدمه‌ای نوشت که بعدها شهرت بسیار زیادی پیدا کرد. این مقدمه نزد حکمای اسلامی به «ایساغوجی» یا «المدخل» معروف است. در ادامه نیز شارحان و مفسران دیگر دو رساله مشهور ارسطو با نام «ریطوریقا» (یا خطابه) و «بوطیقا» (یا فن شعر) را به رساله‌های منطقی ارسطو اضافه کرده و برهان، جدل، سفسطه، خطابه و شعر را صنایع خمسه نامیدند. البته به دلیل آنکه علم منطق، علم ابزار است نمی‌توان اضافه کردن «فن شعر» و «خطابه» به علم منطق را کاری اشتباه خواند.

«اساس الاقتباس» شامل ۹ بخش است. بخش نخست درباره در مدخل منطق یا ایساغوجی است. بخش‌های دیگر کتاب به ترتیب به این شرح است: «مقولات عشر» (یا قاطیغوراس)، «درعبارات» (یا قضایا)، «در علم قیاس» (یا انالوطیقا)، «برهان» (یا انالوطیقای دوم)، «جدل» (یا طوبیقا)، «مغالطه» (یا سوفسطیقا)، «خطابت» (یا ریطوریقا) و «شعر» (یا به قول فهرست کتاب بیطوریقا).

مشرب فکری خواجه نصیر حکمت مشا است و خود او یکی از مهم‌ترین مفسران حکمت مشایی است و حجم عمده آثار او را تفسیر آرای ابن سینا تشکیل می‌دهد با این اوصاف اما در تالیف «اساس الاقتباس» هوشمندی و دقت بسیاری به خرج داده است. به عنوان مثال بخش بوطیقا (یا به قول متن اساس الاقتباس بیطوریقا) اساس الاقتباس، شرحی است از بوطیقای ابن‌سینا (بخش شعر منطق شفا) و خود بوطیقای ابن سینا نیز تفسیر و شرحی است از رساله poetics که به فارسی آن را «فن شعر» (توسط عبدالحسین زرین کوب) و «هنر شاعری» (توسط فتح‌الله مجتبایی) و به عربی آن را بوطیقا ترجمه کرده‌اند.

عموم اندیشمندن مسلمان مانند یعقوب بن اسحاق کندی، فارابی، ابن رشد، ابن سینا و... در شروح خود هرچند نکات درخشانی داشتند، اما در تفسیر دو مفهوم مهم «تراژدی» و «کمدی» در این رساله به دلیل نبودن سنت تئاتر در ایران به راه خطا رفتند. فن شعر ارسطو را اصولا باید کتابی در نظریه نمایش دانست نه شعر. با این اوصاف اما خواجه نصیر به درستی در شرح خود اشاره می‌کند که تراژدی و کمدی متعلق به سنت فرهنگی یونانی هستند و در تمدن اسلامی در آن دوران معنایی ندارند.

تعلیقات استاد عبدالله انوار بر اساس الاقتباس، بویژه برای کسانی که با علم منطق آشنایی چندانی ندارند بسیار راهگشاست و متن را تبدیل به کتابی قابل استفاده برای عموم کرده است و اگر مخاطب کمی در مطالعه دقت به خرج دهد برای فراگیری علم منطق همین کتاب او را بس است و دیگر نیازی به استاد ندارد.

کار مهم دیگری که در دوران معاصر روی متن «اساس القتباس» انجام شده به قلم مصطفی بروجردی است که اثر نهایی در قالب کتابی با عنوان «بازنگاری اساس الاقتباس» توسط سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد. این کتاب نیز در ارزش تقریبا همسنگ تعلیقات عبدالله انوار است و اثر نهایی متنی ساده و قابل استفاده برای همگان درآمده. راقم این سطور آرزو دارد که روزی این دو کتاب به عنوان منبع مطالعاتی و درسی توسط استادان منطق به دانشجویان معرفی شود.

کد خبر 4555422 محمد آسیابانی

منبع: مهر

کلیدواژه: خواجه نصیرالدین طوسی عبدالله انوار نشر مرکز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۹۲۶۳۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

منطق آمریکایی‌ها قلم‌کردن پاها و خلع سلاح است/ صنعت هسته‌ای؛ آبرو

به گزارش خبرنگار مهر، محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در آئین اختتامیه همایش بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای که عصر امروز در اصفهان برگزار شد، گفت: خداوند را باید شاکر باشیم که با دوراندیشی فوق العاده، حکیمانه، مستمر، پایدار و بدون توقف مقام معظم رهبری، توسعه علمی فناوری کشور به عنوان یک نعمت بزرگ برای این ملت وجود دارد و تاکید ایشان در حوزه‌های نوین و فناوری هسته‌ای به ویژه، برای کشور یک فرصت بی‌نظیر به خصوص برای اهل تحقیق و پژوهش است.

وی افزود: در ۲۱ خرداد سال گذشته که خدمت ایشان شرفیاب شدیم، رهبر انقلاب فرمودند: صنعت هسته‌ای برای کشور آبرو است و در سطح بین‌المللی نیز برای جمهوری اسلامی ایران اعتبار بین المللی است.

معاون‌رییس جمهور تصریح کرد: چرخه نوآوری، چرخه‌ای است که شما در آن می‌توانید ایده را به محصول تبدیل کنید. وقتی قدرت تغییر ایده به محصول را دارید می‌توانید در کیفیت زندگی مردم جامعه خودتان تأثیرگذار باشید و قادر هستید که بنیان‌های اقتصاد ملی را مستحکم کنید. قادر هستید که به معنای واقعی کلمه زنجیره ارزش را بر پایه علم و دانش تقویت کنید و به معنای حقیقی کلمه اقتصاد دانش بنیان به وجود آورید.

وی افزود: اقتصاد دانش بنیان تراوش و جوشش و تلاش و فعالیت‌های علمی بدون توقف است که همواره زایش فناوری دارد و فناوری را می‌تواند به سیستم و سامانه تبدیل کند و ارزش آفرینی اجتماعی و اقتصادی آن را مردم شاهد باشند.

اسلامی‌گفت: این مسیری است که مقام معظم رهبری به برکت انقلاب و آرمان‌های شهدا برای مردم ایران ایجاد کردند و سازمان انرژی اتمی یکی از ثمرات این نگاه و این تفکر و راهبرد در عرصه ملی است. باید این را قدر بدانیم و تلاش خودمان را بی‌وقفه گسترش دهیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: در این شرایطی که مشاهده می‌کنید با مخالفت‌ها، مزاحمت‌ها، تحریم‌ها، تخریب، ترور، عملیات خرابکاری صنعتی همواره دشمنان ما که این دشمن فرضی نیستند و یک واقعیت انکارناپذیر هستند، بتواند مسیر ما را ناهموار کنند که به موفقیت و نتیجه نرسیم و اگر می‌خوایم به نتیجه برسیم با مسدود کردن مسیرهای دستیابی ما پرهزینه باشد و ما از تحقق پیشرفت خودمان ناتوان باشیم.

وی افزود: شعار آمریکایی‌ها که سردمدار نظام سلطه هستند، پیشتازی برای پیشوایی است. در منافع ملی آن‌ها قید شده است که جغرافیا ندارد و جغرافیای آنان نامحدود و به معنای کل جهان است.

اسلامی گفت: پرچمداری برای پیشوایی محور اساسی قدرت‌سازی و فناوری‌های ثروت ساز است. فناوری قدرت ساز و ثروت ساز است که آقایی و سروری می‌آورد. ذخایر زیرزمینی در یک دوره می‌توانست قدرت ساز باشد؛ امروز قدرت در این عناصر تعریف شده است و برای این جنگ صورت می‌گیرد. از همه ابزارها نیز استفاده می‌شود برای اینکه رقیبی باقی نماند. منطق آنان قلم کردن پاها و خلع سلاح است و ابزارش نیز تحریم است.

وی در ادامه گفت: نظام بین الملل تحت سلطه آنها است. استانداردهای دوگانه نیز وجود دارد که از حقایق امروز جهان ما است.

کد خبر 6100795 محمد مهاجرانی